Γραμμένο από την Έλσα Μπάρδα Ψυχολόγος
Η ενσυναίσθηση και η αμοιβαιότητα που για μια πετυχημένη σχέση θεωρείται δεδομένο, στην περίπτωση των ατόμων με σύνδρομο Asperger γίνεται ζητούμενο
Η έλλειψη ενσυναίσθησης έχει σημαντική επίδραση σε μερικές πτυχές της κοινωνικής διαβίωσης των ατόμων με σύνδρομο Asperger. Τα άτομα αυτά παρουσιάζουν δυσκολίες σε βασικά στοιχεία της κοινωνικής αλληλεπίδρασης, τα οποία μπορεί να περιλαμβάνουν την αποτυχία να αναπτύξουν φιλίες, να αναζητήσουν κοινές απολαύσεις ή να πραγματοποιήσουν επιτεύγματά με τους άλλους. Την έλλειψη κοινωνικής ή συναισθηματικής αμοιβαιότητας (κοινωνικά «παιχνίδια» με μηχανισμό δούναι και λαβείν), και την διαταραχή της μη λεκτικής συμπεριφοράς σε τομείς όπως η επαφή με τα μάτια, οι εκφράσεις του προσώπου, η στάση του σώματος και οι χειρονομίες.
Ως μια διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή, το σύνδρομο Asperger διακρίνεται από ένα μοτίβο συμπτωμάτων και όχι ένα μόνο σύμπτωμα. Χαρακτηρίζεται από ποιοτική εξασθένιση της κοινωνικής αλληλεπίδρασης, από στερεότυπα και περιορισμένα πρότυπα συμπεριφοράς, δραστηριοτήτων και ενδιαφερόντων, και καμία κλινικά σημαντική καθυστέρηση στη γνωστική ανάπτυξη ή γενική καθυστέρηση στη γλώσσα. Χαρακτηριστικά του συνδρόμου είναι η έντονη ενασχόληση με ένα στενό αντικείμενο, μονόπλευρη πολυλογία, περιορισμένη προσωδία, και φυσική αδεξιότητα.
Αυτά τα χαρακτηριστικά, όπως αντιλαμβανόμαστε, επηρεάζουν τη συμπεριφορά των ατόμων στην καθημερινότητά τους, στις δραστηριότητες, στην εργασία, στις προσωπικές σχέσεις.
Οι άνθρωποι με Asperger ίσως να μην είναι τόσο εσωστρεφείς παρουσία τρίτων, όσο άτομα που πάσχουν από άλλες, μορφές αυτισμού. Προσεγγίζουν τους άλλους, ακόμη και αδέξια. Για παράδειγμα, ένα άτομο με Asperger μπορεί να συμμετάσχει σε μια μονόπλευρη, μακροσκελή ομιλία για ένα αγαπημένο θέμα, και να παρεξηγήσει ή να μην αναγνωρίσει τα συναισθήματα και τις αντιδράσεις του ακροατή, όπως την επιθυμία του να αλλάξει το θέμα της συζήτησης. Αυτή η αδυναμία να αντιδράσουν ανάλογα με την κοινωνική αλληλεπίδραση μπορεί να εκληφθεί ως αδιαφορία για τα συναισθήματα των άλλων. Ωστόσο, δεν προσεγγίσουν τους άλλους όλα τα άτομα με Asperger . Μερικά από αυτά μπορεί να εμφανίσουν ακόμη και επιλεκτική αλαλία, δηλαδή να μη μιλάνε καθόλου με τους περισσότερους ανθρώπους και να μιλάνε υπερβολικά με συγκεκριμένα άτομα. Κάποιοι μπορεί να επιλέξουν να μιλάνε μόνο σε ανθρώπους που τους είναι αρεστοί.
Τι είναι το σύνδρομο Asperger;
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ορίζει το Σύνδρομο Asperger ως μία από τις διαταραχές του φάσματος του αυτισμού (ASD) ή διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή (ΔΑΔ), η οποία είναι ένα φάσμα από ψυχολογικές συνθήκες που χαρακτηρίζονται από ανωμαλίες στην κοινωνική αλληλεπίδραση και επικοινωνία που δυσχεραίνουν την καθημερινότητα του ατόμου, καθώς και από περιορισμένα και επαναλαμβανόμενα ενδιαφέροντα και συμπεριφορά. Όπως και οι άλλες διαταραχές ψυχολογικής ανάπτυξης, το Asperger ξεκινά στην νεογνική ή παιδική ηλικία, έχει μια σταθερή πορεία χωρίς ύφεση ή υποτροπή, και έχει εκπτώσεις που προκύπτουν με την ωρίμανση και που σχετίζονται με αλλαγές σε διάφορα συστήματα του εγκεφάλου. Το Asperger είναι ένα υποσύνολο του ευρύτερου φαινοτύπου του αυτισμού, το οποίο περιγράφει άτομα που δεν μπορούν να έχουν ASD, χωρίς να έχουν αυτιστικά χαρακτηριστικά, όπως κοινωνικά ελλείμματα.
Το Asperger στην παιδική ηλικία και στους ενήλικες
Το ζητούμενο για το σύνδρομο Asperger, όπως και για όλα τα σύνδρομα αυτού του φάσματος, είναι η έγκαιρη διάγνωση. Στα περισσότερα παιδιά οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν βελτιώνονται μέσα από τη θεραπευτική παρέμβαση μέχρι την ενηλικίωσή τους, όμως οι δυσκολίες στις κοινωνικές και επικοινωνιακές δεξιότητες μπορεί να επιμείνουν. Οι τομείς που αντιμετωπίζουν δυσκολίες τα άτομα με το σύνδρομο Αξίζει να σημειωθεί ότι πολλά άτομα με το συγκεκριμένο σύνδρομο, επειδή ενδεχομένως, εξαιτίας των ελλιπών κοινωνικών δεξιοτήτων, να έχουν βιώσει την απόρριψη από την τρυφερή ηλικία της εφηβείας, να μην θέτουν υψηλές προσδοκίες από τους άλλους και να είναι πιο δεκτικοί σε καταχρηστικές συμπεριφορές και διάφορες μορφές κακοποίησης (ψυχολογική και σωματική αφορούν το τρίπτυχο κοινωνική αλληλεπίδραση-κοινωνική επικοινωνία-κοινωνική φαντασία.
Ως ενήλικες, που μόλις τώρα ανακαλύπτουν ότι έχουν το συγκεκριμένο σύνδρομο, η διάγνωση είναι μια ανακούφιση, καθώς ανακαλύπτουν πως o λόγος που είχαν δυσκολίες κυρίως με τις σχέσεις δεν οφείλεται στους ίδιους.
Αξίζει να σημειωθεί ότι πολλά άτομα με το συγκεκριμένο σύνδρομο, επειδή ενδεχομένως, εξαιτίας των ελλιπών κοινωνικών δεξιοτήτων, να έχουν βιώσει την απόρριψη από την τρυφερή ηλικία της εφηβείας, να μην θέτουν υψηλές προσδοκίες από τους άλλους και να είναι πιο δεκτικοί σε καταχρηστικές συμπεριφορές και διάφορες μορφές κακοποίησης ,ψυχολογικής και σωματικής.
Τα άτομα με σύνδρομο Asperger συχνά εμφανίζουν συμπεριφορά, ενδιαφέροντα και δραστηριότητες που είναι περιορισμένες και επαναλαμβανόμενες και μερικές φορές είναι ασυνήθιστα έντονες ή εστιασμένες. Μπορούν να τηρήσουν μια άκαμπτη καθημερινότητα, να κινηθούν με στερεότυπους και επαναλαμβανόμενους τρόπους,
Τέτοιες συμπεριφορές πολλές φορές ξενίζουν, κουράζουν και απομακρύνουν τους ανθρώπους του στενού αλλά και του ευρύτερου περιβάλλοντος. Από την άλλη η αφοσίωση, η πίστη και η αμέριστη εμπιστοσύνη που δείχνουν τα άτομα με σύνδρομο Asperger στους γύρω τους αξίζουν κάθε προσπάθεια.
